Een opleiding eerste hulpverlening kan levens redden : succesvolle en leerrijke reanimatie bij RBB nv Tessenderlo

Cohezio is een erkend verstrekker van basisopleidingen en herscholingen eerste hulpverlening en automatische externe defibrillatie. Het verhaal van een succesvolle reanimatie in een onderneming die klant is bij Cohezio, wilden we u niet onthouden.

RBB nv, een fabrikant van dakpannen uit Tessenderlo, is één van de dochterondernemingen van Eternit en Monier, de grootste dakpannenproducent ter wereld. RBB nv is al jaren klant bij Cohezio en geeft haar tientallen werknemers jaarlijks de kans om bij Cohezio opleiding en herscholing rond hulpverlening te volgen. Dat de inzet op opleiding rond reanimatie zijn vruchten afwerpt, bleek duidelijk op maandag 5 december 2016. 

Het incident

Maandag 5 december 2016 lijkt in alles op een gewoon begin van de werkweek. Het personeel is druk in de weer en de fabriek draait op volle toeren om de gebruikelijke 128 dakpannen per minuut te produceren. Wanneer een productiearbeider binnenstapt bij zijn leidinggevende Walter L. en vraagt om wat vroeger naar huis te gaan omdat hij zich onwel voelt, is toevallig ook interne preventieadviseur Jozef B. in het kantoor aanwezig.  Nog vòòr de leidinggevende echter kan antwoorden, zakt de productiearbeider in elkaar.

Zowel Jozef en Walter zijn opgeleid als hulpverlener en zij schieten dan ook meteen in actie.

Allereerst wordt de toestand van het slachtoffer vastgesteld : hij is bewusteloos en er is geen ademhaling.

Jozef en Walter beseffen al gauw dat ze hier waarschijnlijk met een hartfalen te maken hebben. Zij kennen de handelingen die gesteld moeten worden.

Maar hoe zat het ook weer met de volgorde ? Moeten ze eerst het A.E.D.-toestel (Automatische externe defibrillator) dat in het bedrijf aanwezig is gaan halen ? Geen nood, de correcte volgorde zit Jozef in de geest geprent : eerst en vooral moeten de hulpdiensten verwittigd worden. Niet te vergeten in een dergelijke panieksituatie !

Walter drukt de noodtoets op zijn telefoon : automatisch wordt het noodnummer 112 gecontacteerd (zie ook onder “Nuttige tips” verder in de tekst).

Ondertussen start Jozef de manuele hartmassage, hij drukt met beide handen herhaaldelijk met pompende beweging op de borst van het slachtoffer. Terzelfdertijd wordt aan een derde collega, Martin V., opgedragen om onmiddellijk het A.E.D.-toestel te gaan halen en gereed te maken voor gebruik.

Het A.E.D.-toestel bij RBB nv.

Aan de lijn met de hulpdiensten geeft Walter meteen mee dat het slachtoffer bewusteloos is en dat men het A.E.D.-toestel gaat aansluiten. De hulpdiensten weten zo terstond wat er aan de hand is en er hoeft geen tijd verloren te gaan aan het beantwoorden van allerlei vragen om de toestand vast te stellen.

Jozef is dankzij zijn opleiding goed vertrouwd met het A.E.D.-toestel, samen met Martin sluit hij de elektroden aan op de borst van het slachtoffer.  Vervolgens beluisteren ze de gesproken instructies van het apparaat. De handmatige hartmassage wordt hervat, terwijl het A.E.D.-toestel opeenvolgend shocks toedient. De impact van de shocks is duidelijk waarneembaar in de lichamelijke reacties van het bewusteloze slachtoffer.  De hulpverleners laten zich niet uit hun lood slaan, met dit fenomeen werden ze immers tijdens hun opleidingen vertrouwd gemaakt.

Terwijl Jozef de handmatige reanimatie voortzet, houdt Walter de vinger op de pols van het slachtoffer. Bij elke druk op de borstkas, voelt Walter hoe de hartslag terugkeert, en weer verdwijnt bij het lossen van de druk. Zo ondervindt hij aan den lijve hoe de reanimatie in feite de functie van het hart overneemt. Dat is ook de bedoeling van de handmatige hartmassage : het overnemen van de falende hartfuncties van het slachtoffer tot de medische hulpdiensten arriveren.

Bij de derde shock doet er zich uiteindelijk een merkbare verbetering voor in de toestand van het slachtoffer : er is terug een autonome hartslag én ademhaling.  

Hij wordt door de hulpverleners in de “stabiele zijligging” gelegd om een eventuele verstikking in braaksel en/of bloed te voorkomen.

De stabiele zijligging

Terwijl ze wachten, bezinnen de aanwezigen zich over een zo vlot mogelijke doorgang voor de hulpdiensten. Er is echter een probleem. Een slachtoffer wordt best niet verplaatst zolang er geen medisch personeel aanwezig is, tenzij dit echt noodzakelijk is omwille van gevaar. Dit zijn de richtlijnen van het E.C.R. (European Rescuscitation Council). Op de plaats waar het slachtoffer in dit geval ligt, blokkeert hij echter een volledig openen van de deur.

Een pientere collega komt gelukkig op het idee de hinderlijke deur uit haar scharnieren te vijzen. Zo gezegd, zo gedaan, daar draait een beetje handige Harry zijn hand niet voor om.

Tegelijkertijd worden enkele collega’s de straat opgestuurd om de hulpdiensten reeds van op de straat te onderscheppen en hen te begeleiden op de weg naar de slachtoffer. Ook dit aspect – niet onbelangrijk om tijd te besparen – werd aangeleerd bij de jaarlijkse herscholing hulpverlening.

Wanneer de  hulpdiensten aankomen geraken ze gemakkelijk bij het slachtoffer en kunnen ze hem na de noodzakelijke intensieve behandelingen ook makkelijker op de brancard plaatsen.

Het slachtoffer wordt naar het dichtstbijzijnde ziekenhuis gebracht voor verdere behandeling. Na enkele weken mag hij het ziekenhuis verlaten en met de revalidatie starten. De opluchting bij de collega’s is groot.

De uitstekende aanpak van deze interventie bleef ook niet onopgemerkt bij moederbedrijf Eternit en Monier. Op basis van de gebeurtenis bij RBB nv Tessenderlo werd beslist wereldwijd budgetten vrij te maken om in elk afzonderlijk filiaal een A.E.D.-toestel te plaatsen.

Het gebeurt niet elke dag dat je een leven kan redden. Martin Vankrunkelsven, Jozef Broux en Walter Lemmens (van links naar rechts) worden dan ook op de gepaste manier beloond.

Elke minuut telt !

Zo snel mogelijk reageren is van kapitaal belang, elke minuut telt . Bij iedere minuut die men wacht om de reanimatie te starten, neemt de overlevingskans met 10% af.  

De bedoeling van de hartmassages is het overnemen van de falende hartfuncties (pompfunctie) van het slachtoffer.

Hartmassage op zich dringt het risico op een fatale afloop al enigszins, maar niet steeds voldoende, terug. Bijkomende A.E.D.-shocks verhogen echter de overlevingskans in veel sterkere mate, omdat ze ook het ongecontroleerde trillen van het hart (fibrillatie) in het hart kunnen herstellen, waardoor het hart weer zelfstandig gaat kunnen pompen. Indien binnen 5 minuten de eerste A.E.D.-shocks (defibrillatie) plaatsvinden, is de overlevingskans zelfs tot 70%.

Ter illustratie : de overlevingskans in de minuten volgend op het hartfalen, “CPR” verwijst naar cardiopulmonaire rescuscitatie (manuele hartmassage), “defibrillation” verwijst naar het toedienen van shocks met de A.E.D..

Nuttige tips

Enkele nuttige tips van Jozef Broux, sedert 10 jaar interne preventieadviseur bij RBB nv. Hij was overigens al eerder betrokken bij andere levensreddende acties :

• Zorg voor een opvallende noodtoets op elke telefoon, die automatisch naar 112 belt, zo beperk je tijdverlies. De ondernemingen die gewoonlijk via Voice over IP bellen, zoals tegenwoordig vaak het geval is, dienen er rekening mee te houden dat het 112-nummer niet via Voice over IP gebeld kan worden. Het noodnummer moet dus zo ingesteld worden dat automatisch via de “klassieke” telefoonlijn naar dit nummer gebeld wordt wanneer men op de toets drukt. Dit werd wettelijk immers zo opgelegd om reden van traceerbaarheid van de beller. Bij gsm-toestellen werkt het nummer 112 wél altijd rechtstreeks.  

Elk telefoontoestel bij RBB nv werd uitgerust met een noodknop (rode knop bovenaan rechts).

• Wanneer je de hulpdiensten verwittigt, laat hen dan zo snel en zo duidelijk mogelijk weten dat het slachtoffer bewusteloos is en dat men bezig is met A.E.D.. Anders verliest men kostbare tijd door op verschillende vragen te moeten antwoorden omdat de hulpdiensten (terecht trouwens !) de situatie willen inschatten. Door dit te melden hadden de hulpdiensten in dit geval snel voldoende informatie en werd er meteen zowel een nabijgelegen ambulancedienst als de MUG - vanuit een naburig ziekenhuis - verwittigd. Uiteraard leg je als hulpverlener pas als laatste de hoorn af. Want ook de juiste situering van de plaats is van primordiaal belang.
• Oefen regelmatig eerste hulpverleningssituaties. Herhaal de toe te passen procedure (éérst hulpdiensten bellen, daarna hartmassage en tegelijk iemand A.E.D-toestel laten gaan halen). Het belang van bijscholing zit hem ook in de gewenning en routine die men zo aanleert, waardoor men in noodsituaties zelfverzekerder kan handelen.
• Zorg dat iedereen in de onderneming op zijn minst op de hoogte is van de aanwezigheid van het A.E.D.-toestel en uiteraard van de locatie ervan. Zeer goed signaleren door een voldoende aantal pictogrammen is de boodschap !

Rond elk incident wordt een fiche opgesteld ter lering voor de toekomst. Deze wordt via intranet ook ter beschikking gesteld voor de andere filialen van de groep waar RBB nv deel van uitmaakt.