Lijdt u aan diabetes type 2 ?

In dit artikel hebben we het over het type diabetes dat veruit het vaakst voorkomt en kan worden voorkomen : diabetes type 2.

Diabetes is in opmars. In de afgelopen decennia is het aantal diabetespatiënten meer dan verdubbeld. Op dit moment lijdt ongeveer 8% (1 op 12) van de Belgische volwassenen  eraan, in 2030 zal dit 10%  bedragen. Ruim 1 miljoen Belgen lijden aan diabetes of lopen een verhoogd risico om de aandoening te ontwikkelen. Naar schatting 1 op 3 van de mensen met diabetes weet niet dat hij of zij de aandoening heeft en wordt er dus ook niet voor behandeld. Nochtans zijn de gevolgen voor de gezondheid niet te onderschatten !

Diabetes type 2, wat is het ?

Twee problemen liggen aan de basis van diabetes type 2 diabetes :

• De alvleesklier (pancreas) maakt nog wel insuline aan maar in onvoldoende hoeveelheden,
• Daarnaast is de werking van het aanwezige insuline verminderd. Insuline zorgt normaal voor een daling van de bloedsuikerspiegel; bij diabetes type 2 zal daarom de bloedsuikerspiegel meestal permanent verhoogd zijn.

De verhoogde bloedsuikerwaarden zorgen voor schade aan allerlei weefsels zonder dat betrokkenen dit opmerken. Veel personen hebben weinig of geen klachten op het moment dat de diagnose van type 2 diabetes wordt gesteld. Zij kunnen hier dus jarenlang mee rondlopen zonder het te weten. Vaak komt de diagnose er eerder toevallig, bijvoorbeeld bij een arbeidsgeneeskundig onderzoek, of naar aanleiding van een verwikkeling zoals een slecht genezende voetwonde of kramp in voeten of tenen. Infecties van de geslachtsorganen kunnen ook een eerste teken zijn, net zoals herhaalde blaasontstekingen. Bij mensen die al lang diabetes hebben, zijn er meer herkenbare symptomen zoals dorst, veel plassen en vermoeidheid. Deze symptomen treden echter meestal pas na geruime tijd op.

Mogelijke gevolgen van diabetes

Bij diabetes type 2 komen zoals gezegd permanent verhoogde bloedsuikerspiegels voor (hyperglycemie). Daarnaast kan er zich acuut ook een verlaagde bloedsuikerspiegel voordoen, de zogenaamde hypoglycemie, meestal als gevolg van bloedsuikerverlagende medicatie. De hypoglycemie kan in het slechtste geval leiden tot bewustzijnsverlies (coma).

De verhoogde bloedsuikerwaarden bij diabetes kunnen op termijn zowel de grote als de kleine bloedvaten aantasten. Verschillende organen kunnen schade oplopen.

Een overzicht van de mogelijke problemen :

• Hart- en vaatziekten : hartinfarct, diabetische voet, beroerte, krampen in benen,…
• Oogziekten : aantasting van de kleine bloedvaatjes in het netvlies (retinopathie), netvliesbloedingen met mogelijk bloedgordijn, netvliesloslating, blindheid…
• Zenuwaantasting (neuropathie) : lange zenuwbanen zijn kwetsbaarder dan kortere, vandaar dat de klachten dikwijls in de voeten beginnen: een voet die ‘slaapt’, tot jeukerige, branderige last, of het ontstaan van een soort rusteloosheid, waardoor je je voeten niet meer stil kan houden. In extreme gevallen kan bij sommigen een vrijwel totale gevoelloosheid en bij anderen een moeilijk te verdragen pijn ontstaan. De gevoelloosheid is gevaarlijk, want daardoor voelt men ook druk of pijn (bijvoorbeeld bij voetinfecties) veel minder.
• Neuropathie kan ook invloed hebben op de werking van andere organen. Zo kunnen problemen met de bloeddruk ontstaan, een vertraagde maaglediging, constipatie of diarree, moeilijkheden met het ledigen van de urineblaas, erectieproblemen bij mannen en vaginale droogheid of verminderde gevoeligheid bij vrouwen
• Aantasting van de nieren (nefropathie). Nierschade voel je niet aankomen, echter onnodig te zeggen dat dit niet erg gezond is, onder andere voor hart en bloedvaten.

Met diabetes verandert dus je leven : je dient ook frequenter huisarts, oogarts en specialist te bezoeken.

Heeft diabetes een impact op het werk ?

Er blijkt uit de praktijk blijkt dat de meeste mensen met diabetes prima hun werk kunnen uitoefenen. Er zijn zelfs topsporters met diabetes. Dat betekent overigens niet dat het voor iedereen even gemakkelijk is om diabetes en werk goed te combineren. Het hangt er onder meer af welk soort werk je doet. Diabetes kan echter ook voorkomen bij beroepen “zonder” beroepsrisico’s, bijvoorbeeld bij administratief bedienden, managers,… wel degelijk gevolgen. Sommigen kunnen immers last krijgen van vermoeidheidsklachten, stemmingswisselingen en een slechtere concentratie. Als je vrachtwagenchauffeur bent, doe je er ook erg goed aan deze ziekte te voorkomen. Immers de arbeidsgeneesheer kan een beperking van de geldigheidsduur van het rijbewijs opleggen. In het algemeen interfereert diabetes in meer of mindere mate in elke job waar men de gezondheid en veiligheid van anderen kan aantasten, wegens het risico op te laag of te hoog bloedsuikergehalte. In geval van zogenaamde insuline-afhankelijke diabetes kunnen de injecties met insuline wegens de noodzaak tot pauzes storend zijn voor de continuïteit van de beroepsuitoefening. Insuline-injecties brengen ook een wat hoger risico voor hypoglycemie met zich mee.

De gevolgen van diabetes worden erger naarmate de ziekte evolueert. Door de vergrijzing van de bevolking, en aangezien we met z’n allen langer dienen te werken, zal de impact van diabetes op het werk alleen maar toenemen.

Hoe diabetes vaststellen?

Wanneer je een verhoogd risico hebt voor type 2 diabetes of wanneer je klachten hebt die hierboven werden beschreven, ga dan naar je huisarts. Deze kan met een eenvoudig bloedonderzoek nagaan of je bloedsuiker verhoogd is. Dit bloedonderzoek gebeurt best nuchter.

Preventie van diabetes

Hoewel je sommige risicofactoren (leeftijd, erfelijkheid,…) niet onmiddellijk kan veranderen, is er ook goed nieuws: het ontstaan van type 2 diabetes kan bij de overgrote meerderheid van de gevallen worden uitgesteld of voorkomen door een gezonde leefstijl.

• Lichaamsbeweging : 30 minuten lichaamsbeweging per dag vermindert je risico op type 2 diabetes met 30%. Sporten of intensieve lichaamsbeweging is gezond voor lichaam en geest maar niet voor iedereen even haalbaar. Probeer 5 dagen per week, minimum 30 minuten (dit mag gespreid worden over de dag) aan een matige intensiteit te bewegen (activiteiten waarbij je iets sneller en dieper gaat ademen dan normaal, bijv. fietsen, stevig wandelen, zwemmen …). Om diabetes te voorkomen telt elke stap. Je kan op een eenvoudige manier voldoende lichaamsbeweging inbouwen in je dagelijkse bezigheden. Neem de trap in plaats van de lift, stap een halte vroeger of later van de bus, parkeer de auto iets verder, ga te voet om boodschappen … Zo is ook het verzamelen van 10.000 stappen per dag (zie www.10000stappen.be ) geassocieerd met duidelijke gezondheidsvoordelen. Als je niet gewoon bent om te bewegen, weet dan dat elke stap telt om diabetes te voorkomen! Je diabetesrisico zal reeds in belangrijke mate dalen door je huidig aantal stappen per dag op te drijven met 2.500 à 3.000. In geval van diabetes houdt lichaamsbeweging de ziekte beter onder controle dan gelijk welk medicijn !
• Je ‘zittende’ momenten verminderen geeft een extra daling van je diabetesrisico met 10%. Hoewel elke extra vorm van beweging geassocieerd is met extra gezondheidsvoordelen, zijn er reeds positieve effecten op je diabetesrisico bij kleine veranderingen, zoals het vermijden van langdurig zitten thuis of op het werk door regelmatig beweegpauzes in te lassen: ga op een andere verdieping naar het toilet, wandel rond tijdens het telefoneren, onderbreek de tijd die je voor de pc zit …
• Eet gezond en gevarieerd : Pas hierbij bijvoorbeeld de principes van de actieve voedingsdriehoek toe, zie www.gezondheidstest.be  of www.mijndriehoek.be . Vooral het innemen van voldoende vezels, het beperken van de vet- en verzadigde vet-inname en het beperken van de totale energie-inname, zijn belangrijk om je diabetesrisico zo laag mogelijk te houden.
•  Als je overgewicht hebt, dan zorgt 5% daling van het lichaamsgewicht voor een daling van je diabetesrisico met maar liefst 30%! De eerste kilo’s die je van je afschudt, zijn de belangrijkste. Vermijd teveel vrije suikers, zie www.suikertest.be
• Stop met roken : Als roker verhoogt ook het risico op type 2 diabetes, met 50% !

Dr Mathieu Versée, wetenschappelijk adviseur en preventieadviseur-arbeidsgeneesheer